Henk de Jong ziet bij jacht op promotie naar Eredivisie ‘na grootste schande ooit’ veel druk bij de spelersgroep van Cambuur

“Een kampioenschap komt niet op afroep”

Net als De Graafschap is Cambuur ‘zeker’ op weg naar het hoogste voetbalniveau in ons land. Gelijktijdig staan ADO Den Haag en RKC op het punt van degraderen en lijken zij plaats te moeten maken in de Eredivisie voor de twee succesvolle ploegen uit de eerste divisie, ofwel de Keuken Kampioen Divisie. Maar dan breekt corona uit en worden de voetbalcompetities stop gezet. De KNVB neemt vervolgens de beslissing dat er niet wordt gepromoveerd en gedegradeerd. De juridische stappen van Cambuur en De Graafschap veranderen daar niets aan.

De kluts niet kwijt

“Zonder corona waren we gewoon gepromoveerd. Een grote klap natuurlijk voor iedereen en alles die Cambuur een warm hart toedraagt. Voor mij als trainer, voor de spelers, alle mensen die bij deze mooie club werken, voor sponsoren en natuurlijk voor alle supporters. Ja, zo’n voorval doet echt iets met je.”

Henk de Jong staat nog altijd achter zijn woorden over ‘de grootste schande’. En nee, hij was op dat moment niet de kluts kwijt, zoals een aantal media willen doen geloven. “Ik zeg wat ik denk. Zo zit ik in elkaar. Mijn hele leven al. De competitie was al zo goed als gespeeld. Het kon niet meer mis gaan. Dan houd je je als KNVB niet vast aan regels, maar dan ga je voor de sportieve gronden. Ik vind het echt onbegrijpelijk dat de KNVB niet heeft gekozen voor een uitbreiding van de Eredivisie met Cambuur en De Graafschap.”

Pechvogels nu favoriet

“Ik kom op voor mijn club, voor de medewerkers en spelers. We hadden het ook ongelooflijk verdiend”, zegt Henk de Jong als ik hem spreek over dit voetbalseizoen, op dat moment een vijftal wedstrijden onderweg. En weer zit Cambuur in hetzelfde schuitje als De Graafschap. Nu omdat beide teams als de grootste kandidaten voor het kampioenschap in de Keuken Kampioen Divisie worden gezien. ‘De pechvogels zijn nu de favorieten’ kopt bijvoorbeeld de Telegraaf. En dat zorgt voor prestatiedruk bij zijn spelers, zo ervaart Henk de Jong.

“Tijdens de rechtszaak om alsnog promotie af te dwingen zei de rechter aan het slot: dan promoveren jullie toch gewoon volgend seizoen. Maar zo werkt het niet in de sport. Een kampioenschap komt niet op afroep. Het ene seizoen is het andere niet. De concurrentie zit niet stil, diverse teams hebben versterkingen gehaald. Een aantal heeft ook budgetair meer mogelijkheden dan wij. Ik geloof dat wij op de begrotingslijst de nummer 5 of 6 zijn. En wat je ook merkt: iedereen wil van ons winnen. Ze stemmen hun spel af op dat van ons, alles gericht om ‘de kampioen van afgelopen seizoen’ en ‘de favoriet van dit seizoen’ te kloppen.”

Verwachtingen drukken op schouders

De ‘knop is om’ bij Henk de Jong sinds de rechter uitspraak heeft gedaan. “Vanaf dat moment was het voor mij een afgesloten hoofdstuk. Nu is het klaar, nu houdt het op, zo stelde ik voor mezelf. En door naar het nieuwe seizoen. Maar de gevolgen zijn op alle fronten nog voelbaar. Zeker dus ook bij mijn spelers. Die verwachtingen hè … ze willen kampioen worden, zoals iedereen bij de club dat wil. Mijn spelers voelen meer dan vorig seizoen het ‘moeten’. De verwachtingen van iedereen drukken op de schouders. Aan mij om die ballast weg te nemen, aan mij om de prestaties van afgelopen seizoen niet als een last te laten voelen maar juist als een compliment. Het goede spel van mij spelers is de reden van de verwachtingen, met hun eigen kwaliteiten hebben ze deze verwachtingen afgedwongen. Het gaat om de gedachten in het hoofd.”

“Kunnen ze die knop omzetten, dan kan het zo maar zijn dat ze weer in een flow komen zoals afgelopen voetbalseizoen. Dat is ook sport”, zo weet Henk de Jong, waarna hij zijn woorden kracht bijzet met: “Ik ga die twijfel bij mijn jongens wegdrukken. Zeker weten. We krijgen het met z’n allen voor elkaar.”

Echte volksclubs

Henk de Jong voelt zich thuis bij ‘volksclub’ Cambuur. “Wat ik altijd als uitgangspunt neem is dat mijn team een spel moet spelen dat aantrekkelijk is om te zien, dat er een spel wordt gespeeld waarvan ik zelf als kijker ook van kan genieten. Met een gedrevenheid die aanslaat bij de supporters. Ook om die reden pas ik volgens mij bij clubs als De Graafschap en Cambuur, echte volksclubs. De beleving die daar heerst spreekt mij aan, die is mij op het lijf geschreven.”

Dat hij bijna altijd in ‘we’ spreekt, zoals even hiervoor met ‘we krijgen het voor elkaar’, is ook niet vreemd. Henk de Jong is een mensenmens. Tijdens het interview merk ik dat aan de contacten met de medewerkers op kantoor. Met iedereen die voorbijkomt is contact. Soms enkel een vriendelijk hallo, dan weer een kort praatje. “Ik vind het belangrijk om als trainer van de club een energiegever te zijn voor alle mensen die er werken. Ik besef dat mijn gedrag mede bepalend is voor de sfeer op de club. Loop ik nors rond, dan heeft dat invloed op het humeur van iedereen in mijn omgeving.“

“Met z’n allen vormen we de club. Als trainer kom ik het meest in beeld, maar iedereen heeft zijn rol. Zo kijk ik naar de organisatie als geheel, en zo kijk ik naar mijn spelersgroep in het bijzonder. Ik ben niet alleen bezig met de eerste elf, elke speler is van belang. Je moet voor iedereen volop aandacht hebben. Een jongen die het hele seizoen op de bank zit, wordt niet vrolijk. Heel begrijpelijk. Dat moet je als coach managen. Voor mij zijn spelers dan ook geen nummers. Sterker, wie welk nummer op zijn shirt heeft weet ik niet. Ik denk niet in cijfers maar in mensen, voor mij zijn ze allemaal even belangrijk.”

Terugbrengen tot juiste proporties

Een gevoelsmens, ook dat is Henk de Jong. “Ik trek me zaken aan. Van de duizend dingen die op mijn pad komen gaan er 990 goed en tien verkeerd. Maar met die tien blijf ik bezig.” Hij geeft wel aan dat het zich aantrekken van zaken nu een stuk minder is dan in het verleden. “Mijn vrouw heeft me daarbij geholpen, ze heeft me flinke stappen laten zetten. Door me meer te laten relativeren. Als veel dingen in mijn hoofd spelen, laat zij het me terugbrengen tot de juiste proporties. Zij zorgt er voor dat ik de zaken niet groter maak dan dat ze in werkelijkheid zijn. Dankzij haar heb ik ook het inzicht gekregen dat een mens het meest lijdt van de dingen die hij vreest.”

Beste trainer in amateurvoetbal

Een jaar lang maakt Henk de Jong als voetballer deel uit van de selectie van Heerenveen, maar een knieblessure maakt voortijdig een eind aan zijn voetballoopbaan. De trainerscarrière begint bij de amateurclub Drachtser Boys. Hij traint daar eerst zeven jaar de landelijke jeugd en vervolgens drie jaar het eerste elftal, dat dan in de hoofdklasse speelt. In 1997 maakt Henk de Jong de overstap naar de zondagshoofdklasser Sneek en in 1999 tekent hij een contract als assistent-trainer bij Heracles Almelo. Al na een seizoen vertrekt hij naar Heerenveen, ook als assistent-trainer. Via FC Groningen, waar hij ook assistent-trainer is, keert Henk de Jong terug in het amateurvoetbal, bij Harkemase Boys. Een succesperiode breekt aan met kampioenschappen in de eerste en hoofdklasse. Harkemase Boys promoveert zelfs naar de Topklasse en dat levert hem in 2009 de titel van ‘beste trainer in het amateurvoetbal’ op, de zogeheten Rinus Michels Award.

In 2011 begint Henk de Jong aan zijn eerste klus bij Cambuur, opnieuw dus in het betaald voetbal, maar nog altijd in de rol van assistent-trainer. Aan het eind van het seizoen 2012/2013 is hij tijdelijk interim-hoofdtrainer en wordt de club kampioen in de eerste divisie. Henk de Jong zakt in diezelfde periode met een punt voor toelating tot de cursus Coach Betaald Voetbal. Om die reden mag hij in de Eredivisie niet optreden als hoofdcoach. Hij wordt de rechterhand van Dwight Lodeweges, nu de assistent-trainer bij Oranje. Maar Lodeweges stapt voor het einde van het seizoen op, omdat zijn keuze om het volgend seizoen bij Heerenveen aan de slag te gaan niet goed valt in Leeuwarden. Henk de Jong volgt hem op en eindigt met zijn ploeg op de twaalfde plaats. Een plaats die hij met Cambuur ook in het seizoen daarop behaalt. In zijn derde seizoen als trainer van Cambuur belandt de ploeg in de onderste regionen en legt Henk de Jong ruimschoots voor het einde van de competitie zijn functie neer. Hij heeft het gevoel niet de juiste man te zijn om het tij te keren, mede door bestuurlijke beslissingen waarin hij zich niet kan vinden.

Op eigen benen staan

Eind 2016 wordt Henk de Jong hoofdtrainer bij De Graafschap. In zijn tweede seizoen als hoofdtrainer promoveert hij met de club uit Doetinchem naar de Eredivisie. En sinds vorig seizoen is Henk de Jong terug bij Cambuur. Heel bewust, stap voor stap, heeft hij zich zo ontwikkeld als trainer en coach. Een aanpak die hij iedereen die trainer wil worden aanraadt. Ook ex-topvoetballers. “Neem Van Basten, Rijkaard en Gullit. Echte legendes. Eigenlijk hadden ze ook de weg moeten volgen van trainer bij topamateurs, assistent in betaald voetbal en dan pas echt op eigen benen staan. Met hun ervaring in en kennis van het voetbal is het echt heel jammer dat ze niet meer als trainer in het voetbal actief zijn. Bij een gerichte opbouw was dat wellicht wel nog het geval geweest”, aldus Henk de Jong, die het trainersvak in de loop der jaren heeft zien veranderen. “Het is veel complexer en veeleisender geworden. De trainingsmethoden zijn veranderd. Het is nu veel meer op basis van data. Maar bovenal heeft alle media-aandacht tegenwoordig veel meer invloed op alles wat je doet en zegt. Alles ligt onder een vergrootglas, alles staat continu in de schijnwerpers.”

Henk de Jong weet dan ook dat de prestaties van Cambuur door die media nauwgezet gevolgd worden. En dat hij daarvoor verantwoordelijk is. “Ik kan het inmiddels redelijk tot goed loslaten”, zo geeft hij aan. Maar dat neemt niet weg dat de spelersgroep de druk van het moeten presteren nadrukkelijk voelt. Zeker na de nederlaag in het weekend vooraf aan dit gesprek. En dan is het nog niet zozeer de reactie van de media, maar bovenal die van de supporters. “Van mij wordt dan door een klein groepje van onze aanhang tekst en uitleg verwacht. Dat begrijp ik. Zo werkt dat in de voetbalsport. En win je weer dan staan diezelfde supporters vooraan om je op de schouders te nemen. Ook zo werkt het.”

Op de schouders

Of die supporters Henk de Jong dit sportjaar in april of mei op de schouders nemen omdat promotie alsnog is afgedwongen? Die vraag is bij het ter perse gaan van deze uitgave van Sportjaar nog heel open. Op tafel ligt een poster. Met een grote foto van Henk de Jong en in schreeuwletters de kop: Cambuur komt eraan! Henk de Jong ziet mij kijken. “Het zou fantastisch zijn. Cambuur hoort ook in de Eredivisie. Maar wat ik al zei: een kampioenschap komt niet op afroep.” Nu snap ik ook de subkop op de poster: hoe dan ook, wanneer dan ook!

Cambuur komt eraan, maar aan een jaartal durven de marketeers in Leeuwarden zich niet meer te wagen. Corona werkt door, zoals Henk de Jong al zei, op alle fronten binnen de club.